Design Thinking en systematisch modelleren
Ieder jaar in oktober is er de Dutch Design Week. Het woord zegt het al: Nederland is sterk in design. Wat er echter steeds meer bij komt kijken is - naast Design Thinking - ook de factor systematisch modelleren. Kijken naar een probleem als onderdeel van een groter geheel in plaats van naar het probleem in isolatie. Kijken naar patronen, grenzen en entiteiten. Dat betekent dat ook hele systemen opnieuw ingericht worden om toekomstbestendig een draai te kunnen maken.
Wat valt zoal op in de DDW22? Sociale relevantie, samenwerking, kritische reflectie.
Veel zaken hebben een aantal gezamenlijke kenmerken
Een gevoel van urgentie, optimisme dat iets haalbaar is bij inzet, een mindset van denken én doen en nieuwe vormen van samenwerking. De blik is holistisch en toekomstgericht. Het gaat om het veranderen van waardeketens en om van reststromen een waardevol iets te maken. Voor bijna alles is van belang dat er van meet af aan wordt nagedacht over dat het materiaal is te scheiden, omgezet kan worden naar nieuwe basisgrondstoffen, naar halffabricaten en / of eindproducten. Dat betekent dat bestaande ontwerpen worden bevraagd (provocatie ontwerp) en naar oplossingen wordt gezocht. Ook buiten de traditionele (afzet)kanalen, interdisciplinair, crossfunctioneel. Functie vóór vorm. Niet zozeer is het zoeken gericht op het vinden van de beste oplossing. In een veranderende wereld dienen oplossingsrichtingen ook divers te zijn. Het draait om meerdere gezichtspunten en houdingen.
Niet of, maar hoe
De discussie is niet óf er actie nodig is op globale en maatschappelijke vraagstukken, maar hoe! Voordat er naar nieuw wordt gekeken, is het zaak om te kijken naar wat er al anders kan met bestaande materialen, of dat er meer lokaal kan worden gewerkt en geproduceerd. Ook is van belang dat het helder is waar de materialen vandaan komen en hoeveel wie aan wat verdient. Daarbij is het van belang dat het geen ver-van-je-bed-verhaal wordt, maar dat het besef echt indaalt dat alles wat je aanschaft en gebruikt ooit afval wordt. Een designer kan helpen om de noodzakelijke veranderingen te omarmen.
Hoezo, we recyclen toch al veel?
In Nederland wordt redelijk veel gerecycled. Weliswaar de meest bruikbare onderdelen. Er wordt ook nog steeds heel veel verbrand of verscheept naar ‘ver weg’ (lage loonlanden). Een grote bottleneck is dat veel samenstellingen van bestaande producten niet scheidbaar zijn. Daarnaast vraagt de huidige consumptie nog altijd om het delven van grote hoeveelheden van stoffen onder vaak erbarmelijke omstandigheden. Wat je niet ziet, is er wel. De gebruikte materialen laten hun sporen na. Ze bewegen zich door gemeenschappen en beïnvloeden economieën en landschappen. Ook is er regelmatig sprake van greenwashing en zeker nog geen echt circulaire economie. Van belang is dat er een langetermijnvisie is op wat de rol is van eindige materialen met hun unieke kwaliteiten. Welke rol kunnen regeneratieve materialen vervullen? Of dichterbij en heel concreet: hoe zit het met reststromen in jouw organisatie, in jouw opleiding, bij jou thuis? Als consument ben je invloedrijk.
Oplossingen zijn afhankelijk van de context
Overall zijn we vervreemd van de natuur. Deze is echter een goede, inventieve leermeester. Die reikt een designer bouwstenen aan voor biodesign, circulaire ketens en symbiose (biomimicry). Om tot een nieuw product te komen zijn vaak vijf tot zes stappen nodig. Er vindt onderzoek plaats naar materialen, de technische haalbaarheid wordt bekeken, er wordt nagegaan hoe de implementatie kan plaatsvinden, er wordt natuurlijk ook getest, er wordt gekeken naar inzamelpunten, afzetkanalen en de mogelijkheden tot opschalen en vormen van vlottrekken en aanbesteden.
Alles hangt met alles samen. Het denken in silo’s kan echt niet meer, want wat helpt op het ene vlak, zit een andere ontwikkeling mogelijk in de weg. CO2 en stikstof, de bodemkwaliteit, klimaatadaptatie, de energietransitie, de drinkwatervoorziening, duurzame mobiliteit en de leefbaarheid van de leefomgeving, sociale rechtvaardigheid. Er is niet één, maar er zijn vele kritische factoren. Het zicht op de afhankelijkheden over en weer ontbreekt vaak. Het gaat om een holistische benadering, om reconnectie met de natuur. Om het integreren van voedsel en biodiversiteit, de stedelijke en ruimtelijke inkleding, smart en tech, energie en transport, waterbeheer, gezondheid, onderling vertrouwen en de sociale cohesie . In plaats van a priori het optimaliseren van winst voorop te stellen, is het vertrekpunt het omgaan met elkaar en met de systemen. Een ideële revolutie, industriële Evolutie en geen nieuwe industriële revolutie.
Wij zijn het systeem, dat vraagt om eigenaarschap bij het vraagstuk
De vraag is:
- Hoe ziet het Nederlandse landschap er in de meest brede zin uit met bijbehorende ketens- en waardesystemen? Wat heb je ervoor over? Wie durft zijn nek uit te steken?
- Welke functie vervult een woning in de toekomst? Hoe zien duurzame woonoplossingen eruit? Hoe veranderen individuele woonwensen? Waar spelen wonen en werk zich in de toekomst af?
- Hoe perfect is digitaal ten opzichte van analoog? Wat is de waarde van digitaal ten opzichte van ambacht? Hoe zet je digitale tools in om ambachtelijke kennis te delen en te verrijken? Hoe ontwikkel en waarborg je een eigen handschrift als je gebruik maakt van digitale technieken? Hoe kan technologie nieuwe kunst, ambacht en creativiteit voeden?
- Wat maakt ons tot mens? Hoe te leven in tijden van een planetaire en economische crises? Hoe gaan we in de toekomst samenleven? Hoe ziet een collaboratieve, milieuvriendelijke levensstijl eruit?
- In hoeverre dragen technische privileges bij aan exclusiviteit en sociale ongelijkheid?
Make it Circular Challenge, van proberen kun je leren
Hoe kan de manier van denken over eten, dragen, kopen en (ver)bouwen verbeteren? Versnellen kennisontwikkeling, crossovers bevorderen, presentatie en verbeelding aanzwengelen.
Wist je datjes
- dat in sommige steden de jaarlijkse distributie van het afval 6x de afstand tussen de aarde en de maan is?
- 15% van de CO2-uitstoot komt door wegtransport?
- er al veel producten zijn die beton, polyethyleen, polyester en nylon vervangen?
- 1: 9 mensen ofwel meer dan twee miljoen mensen last van reuma hebben?
- er jaarlijks 200.000 ton ijzer, acht ton koper en 3 ton goud met ons afval wordt verbrand?
- de Nederlander in een huis van gemiddeld 60m2 woont?
- 1/3 van het afval bouw- en sloopafval is?
- 7,2 miljoen kilo haarafval per jaar vrijkomt om kwalitatieve vezels van te maken?
Mieke van Os 